augustus 2003
Alles verloren – niks vergoed ?



Domme pech of politiek?


Hoe verschillend zelfs de Nederlandse regering de verschillende groepen vervolgingsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog heeft bejegend blijkt uit het volgende artikel, dat is gebaseerd op omvangrijk onderzoek. SVJ onderzoeker Lilian Sluijter vergelijkt de benadering van de Joodse vervolgingsslachtoffers van de Nazi's met de situatie van de vervolgingsslachtoffers van Japan, en komt tot de conclusie, dat de slachtoffers van Japan speelbal zijn geworden van de internationale politiek.

Uit een regeringsrapport over Joodse vervolgingsslachtoffers

“Berlijn dicteerde de maatregelen tegen de joden. Het doel van die maatregelen was de joodse bevolking te identificeren, uit het economisch leven te weren en daarbij de hand te leggen op haar bezittingen, om haar, in de ultieme fase, op basis van een geheim te houden beslissing ..... te elimineren”.

De situatie van de vervolgingsslachtoffers van Japan
(dit staat niet in een regeringsrapport!)

Tokio en het keizerlijke hof dicteerden de maatregelen tegen de Nederlanders en de Europees georienteerden in de hele (voormalige) Nederlands Indische archipel. Een van de instrumenten was de verplichte inschrijving en identificatiepapieren ad f 180 per volwassene vanaf 17 jaar (voor velen meer dan een maandsalaris) om de bevolking te identificeren en te selecteren op kleur. De "vijandige" bankrekeningen werden onmiddellijk na de capitulatie op 8 maart 1942 geblokkeerd, bedrijven en scholen gesloten, Nederlandstalige kranten en publicaties verboden, radio's in beslaggenomen, enzovoorts. Het doel was om de Nederlanders en Europees georiënteerden te isoleren en uit het economische, sociale en culturele leven te weren. Inmiddels werd iedereen in concentratiekampen geïnterneerd en werden de achtergelaten bezittingen, huisraad, collecties, familiestukken, vermogens, bedrijven, enzovoorts in beslaggenomen en grotendeels naar Japan verscheept of verkocht. Ook voor de bevolkingen van de vele honderden kampen was het ultieme lot geformuleerd in een geheime order van de keizer (augustus 1944): Loot all, kill all and leave no traces (roof alles, dood iedereen en laat geen sporen na). Totale eliminiatie dus.

Onderzoek roof door de Nazi’s

De Amerikaanse onderzoeker Kevin C. Huffner van de CIA History Staff en verbonden aan de Nazi War Criminal Records Interagency Working Group (IWG), schrijft in augustus 2000:
Na het onderzoek naar de Nazi oorlogsmisdaden en oorlogsmisdadigers richtte het werk van de IWG zich op de Nazi roof van goederen en vermogen van de vervolgingsslachtoffers en hoe de Axis landen deze bronnen gebruikten om hun oorlogsvoering mee te financieren. Ook de officiële Nederlandse commissies hebben zich intensief beziggehouden met de Nazi roof en restitutie. Wanneer we ons alleen beperken tot de geschatte waarde van de verloren gegane huisraad, dan komt de commissie tot totaal f 118 miljoen in 1940 en gerestitueerd in 1956 op basis van vervangingswaarde f 233 miljoen, waarvan f 170 miljoen door de West-Duitse regering. Hadden de vervolgingsslachtoffers van Japan dan geen huisraad, die ze nooit meer terug hebben gezien.

Onderzoek naar oorlogmisdaden en roof van Japan

De IWG kreeg naderhand ook de opdracht om de oorlogsmisdaden en oorlogsbuit te onderzoeken van het Keizerlijke Japan. Dit onderzoek werd in fase II ter hand genomen (dus na het onderzoek naar Nazi warcrimes). Het gaat dan om "records related to war crimes commited by Japan as a government which was an ally of the Nazi government of Germany" (archieven die betrekking hebben op de oorlogsmisdaden door Japan gepleegd als bevriende natie van Nazi Duitsland).
Hieruit blijkt zonneklaar dat het onderzoek naar de oorlogsmisdaden van Japan werd gekoppeld aan Nazi Duitsland en dus niet als op zichzelf staand wordt behandeld. Dat onderzoek - en de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Azië - is duidelijk van een mindere, en dus ondergeschikte orde. Het zij zo. Dit was kennelijk het uiterste wat de voormalige president Clinton in de Senaat kon bereiken . Maar ook de Nederlandse regering gaat niet vrijuit. Die heeft alleen maar de bank tegoeden laten onderzoeken als uiterste gebaar tegenover de "Indische Gemeenschap".

Racisme als selectiecriterium

Het uiterste gebaar? Inderdaad. De Nederlandse regering kan zich tegenover Amerika geen politieke incorrectheid veroorloven. Of wil dat althans niet. Uit allerlei onderzoek is inmiddels helder geworden dat het naoorlogse Japan op alle denkbare manieren door de Amerikaanse regering in bescherming werd en nog steeds wordt genomen. Het Vredesverdrag van San Fransisco 1951, dat officieel op 8 september 1951 door niet minder dan 47 landen werd ondertekend, inclusief Nederland, is het ultieme voorbeeld van het beschermheerschap van de Verenigde Staten. De Koude Oorlog had zich inmiddels ingezet, en met een deel van de voormalige USSR en het communistische China zo dicht in de buurt van Japan, wilde de Amerikaanse regering koste wat kost vermijden dat Japan in de communistische invloedssfeer zou worden getrokken. Keizer Hirohito mocht aanblijven. Het enige wat Japan moest toestaan was, dat hij werd gedegradeerd tot normaal aards mens, en dus zijn goddelijke status verloor. Japan kon met die situatie leven en de keizer kennelijk ook. De oorlogsmisdadigers, die niet waren geëxecuteerd, maar veroordeeld waren tot gevangenisstraffen tot dertig jaar, kregen in 1952 gratie en bezetten al snel hun vooroorlogse posities in het kabinet, de Diet (Parlement) en het bedrijfsleven. Wat voor het voormalige Nazi-Duitsland volstrekt ondenkbaar zou zijn (kunt u zich voordtellen: Hitler in 1946 als Bondskanselier en Himmler als minister van defensie?), bleek voor de geallieerden wat Japan betreft opeens aanvaardbaar te zijn. Iedere onderzoeker of publicist die het waagt kritische geluiden over deze situatie te schrijven, wordt uitgemaakt voor Japan basher (Japan rammer) en racist (deze auteur nu dus ook).

Amerika als beschermengel

De beschermende maatregelen die Japan ten deel viel zijn voor honderdduizenden vervolgingsslachtoffers nog steeds onneembare hindernissen. De jarenlange processen in Tokio (o.a. door JES) hebben niets opgeleverd. In navolging van de acties van Joodse vervolgingsslachtoffers hebben talloze Amerikaanse ex-krijgsgevangenen pogingen in het werk gesteld om in Amerika processen te voeren tegen hun voormalige uitbuiters, de grote Japanse concerns, die tienduizenden geallieerde krijggevangenen en burgers te werk hebben gesteld in hun industrie en mijnbouw ten behoeve van de oorlogsvoering. Inmiddels hebben Duitsland, zijn toenmalige bevriende naties en het bedrijfsleven - onder pressie van de Amerikaanse regering - ettelijke miljarden euro's gereserveerd voor de schadeloosstelling van dwang- en slavenarbeiders in Europa. Japan en de Japanse bedrijven als Mitsui, Mitsubishi, Kawasaki en nog zo'n dozijn van de grootste Japanse concerns nog geen yen. Ze blijven volhouden dat ze niets verschuldigd zijn aan de mannen, die tijdens de oorlog hun ondernemingen draaiende hebben gehouden, onder de meest onbarmhartige condities. De Burma Spoorweg, de Pakan Baroe Spoorweg, de mijnen op de Japanse eilanden, Formosa (nu Taiwan), de oorlogsindustrie, de vliegvelden op de Molukse eilanden. Talloos zijn de voorbeelden van beruchte werkkampen en oorlogsprojecten, die tienduizenden slachtoffers hebben gekost en waarvan de overlevenden nog dagelijks de gevolgen ondergaan. De Japanse regering verschuilt zich hardnekkig achter het Vredesverdrag van San Fransisco en de Federale Regering van de Verenigde Staten voelt zich niet geroepen om nu eindelijk eens een einde te maken aan die impasse. Dat zou voor de Amerikaanse regering immers gezichtsverlies betekenen? Want die impasse hebben ze zelf bewerkstelligd. Zelfs de huidige minister van buitenlandse zaken Colin Powell heeft het onlangs bestaan om te verklaren dat het allemaal "History" was. Geschiedenis dus. Daar kun je na bijna 60 jaar natuurlijk niet meer op terugkomen.

Politieke correctheid

Waarom was het voor de Amerikaanse regering dan wel politiek correct om in dezelfde periode de Joodse vervolgingslachtoffers te ondersteunen in hun laatste pogingen om het rechtsherstel af te ronden?
En waarom is het politiek correcter om de Nazi slachtoffers te ondersteunen in hun strijd om rechtsherstel en de vervolgingsslachtoffers van Japan aan hun lot over te laten . Wat het meest schrijnende in deze hele zaak is dat ook de Nederlandse regering er geen heil in ziet om het rechtsherstel van de vervolgingsslachtoffers van Japan op een fatsoenlijke manier af te ronden. Voor de slachtoffers van Japan was Het Gebaar mooi genoeg.

© Lilian Sluijter, St. Vervolgingsslachtoffers Jappenkamp 1942-1945